UÇAKTA KABİN BASINÇ DEĞİŞİKLİKLERİNİN ETKİLERİ
İnsanoğlu yükseklerde yaşamak için gereken fiziksel şartlara sahip değildir. Bu nedenle gereken donanımlara sahip olmadan yapılacak uçuşlarda hipoksia, hiperventilation veya vücutta erimiş halde bulunan gazların kabarcıklanması gibi istenmeyen durumlarla karşılaşabilir. İnsanlar, vücut iç basınçları dış ortam basıncına eşit olduğu müddetçe dış basınç değişiklerine şaşırtıcı bir şekilde dayanabilirler.
Barometrik basınç değişikliklerinin sebep olduğu rahatsızlıklar tehlikelidir. Bu basınç değişikliklerinin meydana geliş sebebi iyi bilinirse alınacak tedbirlerde o ölçüde başarılı olabilir. Azalan barometrik basıncın direkt etkilerinin yol açtığı rahatsızlıklardan bazıları şunlardır;
Dysbarism: Hipoksiya dışında barometrik basınç değişikliklerinin meydana
getirdiği rahatsızlıklara verilen isimdir.
Aeroembolism: Dekomresyon hastalıkları için kullanılan bir tanımdır.
Hipoksia: Vücudun yeterince oksijen alamaması sonucu ortaya çıkar. İstem dışı kas hareketleri zihinsel bulanıklık, karar verme güçlüğü gibi etkilerle kendini gösterir. Sigara ve içki alışkanlığı olan kişilerde bu durum daha belirgin olarak
görülür.
Hiperventilation: Aşırı ölçüde sık ve derin soluma sonucunda kanda mevcut erimiş karbondioksitin aşırı derecede dışarı atılması ile ortaya çıkar. Bu durum stress sonucunda görülür. Karbondioksit dengesinin bozulması vücudun asit-baz dengesini bozarak kaslarda spazm, kulaklarda uğuldama, çok sıcaklık veya
soğuk luk hissi, kararsızlık, görme bozukluğu ortaya çıkarır.
Bu genel tanımlarla bilinen arazların organlarımız üzerindeki etkileri aşağıda
özetler halinde verilmeye çalışılmıştır.
Vücutta mide, bağırsak yolları, orta kulak, sinüsler ve solunum yolları çeşitli gazları bünyesinde bulundurur. Bu gazlar, vücut dışında meydana gelen bütün basınç değişikliklerinden etkilenirler. İrtifa arttıkça genleşme artar, irtifa düştükçe büzülürler. Bu gazlar hapsedilmiş olarak kabul edilir. Dış basıncın azalmasıyla gaz genişlemesi büyür ve organ duvarlarına basınç uygulayarak değişik derecelerde ağrılar meydana getirirler. Baş veya diş ağrıları en belirgin
olanlarıdır.
Vücut bölmeleri içinde hapsolan gazların genişlemesi Böyle kanunlarıyla açıklanabilir. Bu kanuna göre “gazın hacmi-ısı sabit kaldığı müddetçe- basınçla ters orantılıdır”. Buna göre, bir birim gaz 15 bin ft.’te hacminin 2 katına, 34 bin ft. irtifada ise 4 katına çıkar. Bu türden hastalıklar, dokulardan ve vücut sıvılarından açığa çıkan gazların meydana getirdiği etkiler olarak tarif edilir.
Basınç azaldığında vücutta nitrojen gazı kabarcıkları oluşur.
Yüksek irtifalı uçuşlarda sık, sık orta kulak havasının hacminde değişiklikler meydana gelir ve kulaklarda dolgunluk hissi, kulak tıkanması meydana getirir. Kulak tıkanması bazen, inişten 2 ila 6 saat sonra bile görülebilir. Tıkanma, kulaktaki basıncın eşitlenmediği zaman meydan gelir. Soğuk algınlıklarında kulak zarı nemli ve yapışkan olduğu için iki tarafındaki basınç farklılıkları, hapsolan hava nedeniyle ortaya çıkar ve kulak zarının normalden daha fazla gerilmesine neden olur ve dolayısıyla sesler daha anormal ve rahatsız edici olarak duyulur. Bu durum, şiddetli ağrılara neden olarak kan toplanması, iltihap,
İnsanoğlu yükseklerde yaşamak için gereken fiziksel şartlara sahip değildir. Bu nedenle gereken donanımlara sahip olmadan yapılacak uçuşlarda hipoksia, hiperventilation veya vücutta erimiş halde bulunan gazların kabarcıklanması gibi istenmeyen durumlarla karşılaşabilir. İnsanlar, vücut iç basınçları dış ortam basıncına eşit olduğu müddetçe dış basınç değişiklerine şaşırtıcı bir şekilde dayanabilirler.
Barometrik basınç değişikliklerinin sebep olduğu rahatsızlıklar tehlikelidir. Bu basınç değişikliklerinin meydana geliş sebebi iyi bilinirse alınacak tedbirlerde o ölçüde başarılı olabilir. Azalan barometrik basıncın direkt etkilerinin yol açtığı rahatsızlıklardan bazıları şunlardır;
Dysbarism: Hipoksiya dışında barometrik basınç değişikliklerinin meydana
getirdiği rahatsızlıklara verilen isimdir.
Aeroembolism: Dekomresyon hastalıkları için kullanılan bir tanımdır.
Hipoksia: Vücudun yeterince oksijen alamaması sonucu ortaya çıkar. İstem dışı kas hareketleri zihinsel bulanıklık, karar verme güçlüğü gibi etkilerle kendini gösterir. Sigara ve içki alışkanlığı olan kişilerde bu durum daha belirgin olarak
görülür.
Hiperventilation: Aşırı ölçüde sık ve derin soluma sonucunda kanda mevcut erimiş karbondioksitin aşırı derecede dışarı atılması ile ortaya çıkar. Bu durum stress sonucunda görülür. Karbondioksit dengesinin bozulması vücudun asit-baz dengesini bozarak kaslarda spazm, kulaklarda uğuldama, çok sıcaklık veya
soğuk luk hissi, kararsızlık, görme bozukluğu ortaya çıkarır.
Bu genel tanımlarla bilinen arazların organlarımız üzerindeki etkileri aşağıda
özetler halinde verilmeye çalışılmıştır.
Vücutta mide, bağırsak yolları, orta kulak, sinüsler ve solunum yolları çeşitli gazları bünyesinde bulundurur. Bu gazlar, vücut dışında meydana gelen bütün basınç değişikliklerinden etkilenirler. İrtifa arttıkça genleşme artar, irtifa düştükçe büzülürler. Bu gazlar hapsedilmiş olarak kabul edilir. Dış basıncın azalmasıyla gaz genişlemesi büyür ve organ duvarlarına basınç uygulayarak değişik derecelerde ağrılar meydana getirirler. Baş veya diş ağrıları en belirgin
olanlarıdır.
Vücut bölmeleri içinde hapsolan gazların genişlemesi Böyle kanunlarıyla açıklanabilir. Bu kanuna göre “gazın hacmi-ısı sabit kaldığı müddetçe- basınçla ters orantılıdır”. Buna göre, bir birim gaz 15 bin ft.’te hacminin 2 katına, 34 bin ft. irtifada ise 4 katına çıkar. Bu türden hastalıklar, dokulardan ve vücut sıvılarından açığa çıkan gazların meydana getirdiği etkiler olarak tarif edilir.
Basınç azaldığında vücutta nitrojen gazı kabarcıkları oluşur.
Yüksek irtifalı uçuşlarda sık, sık orta kulak havasının hacminde değişiklikler meydana gelir ve kulaklarda dolgunluk hissi, kulak tıkanması meydana getirir. Kulak tıkanması bazen, inişten 2 ila 6 saat sonra bile görülebilir. Tıkanma, kulaktaki basıncın eşitlenmediği zaman meydan gelir. Soğuk algınlıklarında kulak zarı nemli ve yapışkan olduğu için iki tarafındaki basınç farklılıkları, hapsolan hava nedeniyle ortaya çıkar ve kulak zarının normalden daha fazla gerilmesine neden olur ve dolayısıyla sesler daha anormal ve rahatsız edici olarak duyulur. Bu durum, şiddetli ağrılara neden olarak kan toplanması, iltihap,